Tarihe Damga Vurmuş Efsane Kaleciler

90lar kuşağı olarak, günümüze kadar birçok ünlü kalecinin müthiş kariyerlerine tanıklık ettik. Iker Casillas, Gianluigi Buffon, Petr Cech, Oliver Kahn, Edwin van der Sar bu kalecilerden en önemlileri olarak gösterilebilir. Peki daha eskilere gidersek 80ler 70ler hatta 60lara doğru, futbolculuk zamanlarına tanıklık etmediğimiz ancak futbol tarihine damga vurmuş olan kalecilerin kariyerlerinden tam olarak haberdar mıyız?  Gelin geçmişteki bu müthiş kalecilerin futbol yaşamlarına ayrıntılı olarak göz atalım...

Lev İvanoviç YAŞİN  (22 Ekim 1929 - 20 Mart 1990)

Geçmişten günümüze Avrupa’da Yılın Futbolcusu seçilen birçok futbolcu gördük ancak aralarından hiçbirinin mevkisi “Kale” değildi. Bu ezberi bozan bir kaleciden bahsediyoruz; Sovyet efsanesi Lev İvanoviç Yaşin.1963 yılında layık görüldüğü Avrupa’da Yılın Futbolcusu ödülünün ardından günümüze kadar hiçbir kaleci bu ödüle layık görülmedi. Sürekli siyah forma giymesi ve  kurtarılamaz denilen pozisyonları  kurtarmasından dolayı  futbol dünyası kendisine “Kara Örümcek “ lakabını taksa da yıllarca formasını giydiği Dinamo Moskova taraftarları ona “Kara Panter” lakabını takmıştır. Kariyeri boyunca 150 penaltı vuruşu kurtarmıştır ve  Dünya rekoru kırmıştır. Rekoru günümzde hala kırılamamıştır. Sıradan kalecilere benzemeyen tarzıyla ceza alanına atılan topları bir libero gibi savuşturması, kalesini rahatça terkedebilmesi kendine olan güveninin örneğidir. Başarısının sırrını soranlara “sakinleşmek için bir sigara içmek, sonra da kaslarını ayarlamak için sert bir içki içmek” cevabını vermiştir. FIFA, 2000 yılında Yaşin’i 20. Yüzyıl Dünya Karması’na seçmiş ve onu yüzyılın en iyi kalecisi olarak seçmiştir. Ayrıca FIFA, Dünya Kupası’nın en iyi kalecisine verilen ödülün ismini “Yaşin Ödülü” olarak değiştirmiştir ve Yaşin’i onurlandırmıştır. Lev Yaşin yakalandığı mide kanseri sebebiyle  1990 yılında 61 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Gordon Banks (30 Aralık 1937 -  )

Yakın tarihteki İngiliz kalecileri düşündüğümüz zaman istikrarsız ve başarısızlıklarla dolu kariyerler aklımıza geliyor. İngiltere gibi futbolun üst düzey seviyelerde oynandığı bir ülkede bu durumun ortaya çıkması İngiliz futbolseverler için maalesef acı verici bir gerçektir. Hele ki tarihlerinde Gordon Banks gibi bir kaleci varsa... Futbola Chesterfield takımında başlayan Banks asıl ününü transfer olduğu Leicester City’de kazanmıştır. Burada 8 yılda             293 maça çıkmıştır. İngiltere’nin kendi evsahipliğini yaptığı 1966 Dünya Kupası’nda kaleyi koruyan Banks, İngilizler’in Dünya Kupası’nı kazanmasında büyük rol oynamıştır ve kariyerinin zirvesine çıkmıştır. Kazanılan tek Dünya Kupası’nda kaleyi koruması da İngilizler’in Gordon Banks’a olan saygısını arttırmıştır. Mükemmel refleksleriyle öne çıkan kaleci Banks, FIFA tarafından 6 kez yılın kalecisi ödülüne layık görülmüştür ve FIFA tarafından 2000 yılında 20. Yüzyılın en iyi 2. Kalecisi seçilmiştir. Ayrıca 1970 Dünya Kupası’nda Pele’nin kafa vuruşuna karşı yaptığı mükemmel kurtarış İngiliz “The Guardian” gazetesine göre en iyi kurtarış seçilmiştir. 1972 yılında geçirdiği trafik kazası sonucu bir gözünde büyük oranda görme yetisini kaybetmiştir ve  34 yaş gibi bir kaleci için erken sayılabilecek yaşta  futbolu bırakmak zorunda kalmıştır.

Dino Zoff (28 Şubat 1942 -  )

Bir zamanlar yaptığı kurtarışlarla dönemine damga vurmuş kalecileri incelerken istikrar abidesi İtalyan Dino Zoff’tan bahsetmemek olmazdı elbet. Futbolculuk kariyerine Udinese’de başlayan Zoff, Montovo ve asıl ününü kazandığı Napoli’den sonra 1972 yılında 11 yıl formasını giyeceği Juventus’a transfer olmuştur.  1972 ve 1974 yılları arasında milli takımla çıktığı uluslararası maçlarda 1142 dakika (12 maç) gol yememe başarısı göstermiştir. Bu seri İtalya- Haiti maçında Sannon’un ayağından gelen golle son bulmuştur. Kariyer zirvesini futbol hayatının son yıllarına yaklaşırken 1982 yılında kazandığı Dünya Kupasıyla yapmıştır.  Batı Almanya karşısındaki finale Santiago Bernebau Stadyumun’da  İtalya’nın kaptanı olarak çıkan 40 yaşındaki Zoff, aynı zamanda Dünya Kupası’nı kazanan en yaşlı futbolcu olarak tarihe geçmiştir.  İtalya liginde 11 yılda üst üste çıktığı 332 maç ile kırılması zor bir rekoru da elinde bulundurmaktadır. 42 yaşında futbolu bırakan Dino Zoff ayrıca FIFA tarafından Lev Yaşin ve Gordon Banks’tan sonra 20. Yüzyılın en iyi 3. Kalecisi seçilmiştir. Futbolu bıraktıktan sonra Juventus, Lazio, Fiorentina ve İtalya Milli Takım’ını çalıştırmıştır ancak teknik direktörlük kariyeri futbolculuk kariyeri kadar parlak geçmemiştir.

 Adoni Zubizarreta (23 Ekim 1961 -  )

Günümüze biraz daha yaklaştığımız zaman 1980li yıllara damga vuran bir kaleciden bahsetmek gerek. İspanyol Adoni Zubizarretta. Futbola Bask Bölgesi takımlarından Alaves’te başlayan Zubizarretta buradan 6 yıl boyunca formasını giyeceği bir diğer Bask takımı Athletic Bilbao’ya transfer olmuştur. Buradan da 1.7 milyon € gibi zamanın rekor ücretiyle Barcelona’ya transfer olmuş ve 8 yıl boyunca Katalanlar’ın kalesini korumuştur. Adoni Zubizarretta İspanya Milli Takımı ile 4 Dünya Kupası ve 3 Avrupa Şampiyonası’na katılma başarısı göstermiştir ve bu 7 büyük turnuvanın 6’sında kaleyi korumuştur. Kariyerinde 950’den fazla profesyonel maça çıkmıştır. 1994 yılında Atina’da Milan’la oynanan 4-0’lık  Şampiyonlar Ligi mağlubiyetinin ardından Johan Cruyff tarafından takımdan gönderilmiştir. Barcelona’dan Valencia’ya transfer olan Zubizaretta 4 yıl boyunca Valencia forması giydikten sonra 1998 yılında 37 yaşında futbol hayatına son noktayı koymuştur. Kariyeri sayısız kupalarla dolu olan Zubizaretta, her dönem futbol otoriteleri tarafından futbol tarihinin gelmiş geçmiş  en iyi kalecileri arasında rahatlıkla yer bulabilmiştir.

Osman Uğur
İTÜ İmalat Mühendisliği
Mail adresi: osmann.ugur@gmail.com